alps là gì

Bách khoa toàn thư ngỏ Wikipedia

Bạn đang xem: alps là gì

An-pơ (tiếng Pháp: Alpes, giờ đồng hồ Đức: Alpen, giờ đồng hồ Ý: Alpi) là 1 trong những trong mỗi sản phẩm núi lớn số 1, nhiều năm nhất châu Âu, trải nhiều năm qua chuyện 8 vương quốc (từ tây quý phái đông), thứu tự là: Pháp, Thụy Sĩ, Ý, Monaco, Liechtenstein, Áo, Đức và Slovenia. Dãy An-pơ được tạo hình kể từ rộng lớn 10 triệu năm trước đó, Khi những mảng châu Phi và Á-Âu đâm bú nhau. Sự va vấp va khiến cho những lớp đá trầm tích biển khơi thổi lên vì chưng những sinh hoạt đứt gãy và uốn nắn nếp tạo hình nên những ngọn núi cao như Mont Blanc và Matterhorn. Núi Mont Blanc kéo dãn theo gót ranh giới của Pháp-Ý, với phỏng cao 4.810 m (15.781 ft), nên đấy là ngọn núi tối đa sản phẩm An-pơ. 128 ngọn núi của sản phẩm Alps là cao hơn nữa tứ ngàn mét, vô cơ đem 82 ngọn song lập, 46 chỏm núi, một trong những ngọn núi không ít bị ngừng hoạt động. Dãy núi Alps được phân thành nhiều group núi và chuỗi, coi Thể loại:Dãy núi Alpes.

Toàn cỗ chống Alps đem diện tích S khoảng chừng 200.000 km². Nó kéo dãn khoảng chừng 750 km kể từ tây quý phái tấp nập và khoảng chừng 400 km kể từ phái nam quý phái bắc và giáp với Thung lũng Rhone (Vallée du Rhône), Miền Trung Thụy Sĩ (Swiss Mittelland), thượng mối cung cấp sông Danube, Đồng vì chưng Hungary nhỏ, Thung lũng Po và Vịnh Genova ở Biển Ligure. Vùng Alps bao hàm những chống của tám vương quốc và tạo ra trở thành môi trường thiên nhiên sinh sống của 13 triệu con người và được coi như 1 chống nghỉ ngơi và vạn vật thiên nhiên của châu Âu.

Từ nguyên[sửa | sửa mã nguồn]

Từ giờ đồng hồ Anh Alps đem xuất xứ kể từ giờ đồng hồ Latin Alpes (thông qua chuyện giờ đồng hồ Pháp). Maurus Servius Honoratus, một ngôi nhà phản hồi thượng cổ của Virgil, rằng vô bài xích phản hồi của ông (A. X 13) rằng toàn bộ những ngọn núi cao đều được gọi là Alpes vì chưng người Celt. Thuật ngữ này rất có thể thông dụng so với Italo-Celtic, vì như thế những ngôn từ Celtic đem thuật ngữ cho những ngọn núi cao đem xuất xứ kể từ alp.

Điều này rất có thể phù phù hợp với lý thuyết rằng vô giờ đồng hồ Hy Lạp Alpes là tên gọi của xuất xứ phi Ấn-Âu (phổ trở nên cho những sản phẩm núi và sản phẩm núi nổi trội vô chống Địa Trung Hải). Theo Từ điển giờ đồng hồ Anh Oxford, kể từ ngữ Latin Alpes rất có thể đem xuất xứ từ 1 kể từ chi phí Ấn-Âu * alb "đồi"; "Albania" là 1 trong những dẫn xuất tương quan. Albania, một chiếc thương hiệu không tồn tại xuất xứ kể từ chống được gọi là tổ quốc Albania thời buổi này, đã và đang được dùng thực hiện thương hiệu mang lại một trong những chống miền núi bên trên từng châu Âu. Vào thời La Mã cổ kính, "Albania" là tên thường gọi của miền tấp nập Kavkaz, trong những khi vô giờ đồng hồ Anh "Albania" (hay "Albany") nhiều khi được dùng thực hiện thương hiệu của Scotland,^[1] tuy vậy nó có tương đối nhiều kĩ năng bắt mối cung cấp kể từ giờ đồng hồ Latin albus, là white color.

Từ Alpes vô giờ đồng hồ Latin rất có thể mà thậm chí bắt đầu từ tính kể từ albus^[2] (Trắng).

Trong những ngôn từ tân tiến, thuật ngữ alp, alm, albe hoặc alpe dùng để làm có một đồng cỏ chăn thả ở vùng núi cao bên dưới sông băng, chứ không hề cần những đỉnh núi.^[3] Một alp nhắc đến một đồng cỏ núi cao, điểm những con cái trườn được mang tới chăn thả trong mỗi mon ngày hè và điểm rất có thể nhìn thấy chuồng cỏ thô, và thuật ngữ "dãy Alps" (số nhiều của Alp), ám chỉ những ngọn núi, là 1 trong những cơ hội gọi sai.^[4] Thuật ngữ cho những đỉnh núi thay cho thay đổi theo gót vương quốc và ngôn ngữ: những kể từ như Horn, Kogel, Kopf, Gipfel, Spitze, Stock và Berg được dùng trong số chống rằng giờ đồng hồ Đức; Mont, Pic, Tête, Pointe, Dent, Roche và Aiguille ở những vùng rằng giờ đồng hồ Pháp; và Monte, Picco, Corno, Punta, Pizzo hoặc Cima ở những vùng rằng giờ đồng hồ Ý.^[5]

Alps cũng khá được sử dụng như 1 thương hiệu núi xuất hiện tại vô thương hiệu của những ngọn núi khác: Alps Apuan, Alps Úc, Alps Nhật Bản, Alps New Zealand. Alpin cũng thông thường tức là "miền núi", như thể Lever núi cao, hoặc đồng nghĩa tương quan với "núi", như thể Leo núi (Alpine climbing), trượt tuyết núi cao (Alpine skiing). Alpid nhắc đến một quy trình tiến độ tạo hình địa chất: Kiến tạo ra đấm Anpơ, Vành đai Anpơ trải nhiều năm kể từ Châu Âu cho tới Đông Á.

Địa lý[sửa | sửa mã nguồn]

An-pơ là 1 trong những cấu tạo địa lý đem hình lưỡi liềm nằm ở vị trí Trung Âu, với chiều nhiều năm 800 km (500 mi) kể từ tấp nập quý phái tây và rộng lớn 200 km (120 mi). Cao phỏng khoảng của những đỉnh núi là 2,5 km (1,6 mi).^[6] Dãy núi kéo dãn kể từ phía bắc Địa Trung Hải bên trên bể trũng Sông Po, không ngừng mở rộng qua chuyện Pháp kể từ Grenoble, nối tiếp kéo dãn về phía tấp nập qua chuyện trung bộ và phái nam Thụy Sĩ. Dãy núi nối tiếp qua chuyện Viên (Áo), về phía tấp nập cho tới biển khơi Adriatic, vô bờ cõi Slovenia.^[7][8][9] Về phía phái nam, sản phẩm núi chìm xuống miền bắc nước ta Ý và cách tân và phát triển về phía bắc cho tới bang Bavaria (Đức).^[9] Tại những chống như Chiasso (Thụy Sĩ) hoặc Allgäu (Bavaria), ranh giới thân ái sản phẩm núi với những vùng khu đất cân đối rất rõ ràng ràng; trong những khi ở những điểm khác ví như Genève, ranh giới này tầm thường rõ nét rộng lớn. Các vương quốc đem bờ cõi chứa đựng diện tích S lớn số 1 bên trên sản phẩm An-Pơ là Thụy Sĩ, Pháp (cùng 21,4%), Áo (28,7%) và Ý (27,2%).

Phần tối đa của sản phẩm núi được phân loại vì chưng thung lung băng bên trên sông Rhône, trải nhiều năm kể từ đỉnh Mont Blanc với độ cao 4810 m^[10] cho tới Matterhorn ở Thụy Sĩ, phần phía phái nam là núi Monte Rosa và Bernese Alps ở phía bắc. Các đỉnh núi phần phía tấp nập của sản phẩm núi kha khá nhỏ rộng lớn phần trung, tây của An-pơ. Đỉnh tối đa phần phía Đông An-pơ là đỉnh Piz Bernina, cao 4052 m.^[9]

Sự khác lạ về tên thường gọi vô vùng núi này gây ra những trở ngại trong những công việc phân loại những núi và những tè vùng, tuy nhiên nhìn toàn diện nó bao hàm Đông Alps và Tây Alps ranh giới thân ái miền tấp nập Thụy Sĩ theo gót ngôi nhà địa hóa học học tập Stefan Schmid.^[3] Năm 2006, SOIUSA (Suddivisione Orografica Internazionale Unificata del Sistema Alpino), một đội chức của Ý, lời khuyên một khối hệ thống phân loại mới nhất theo gót nguyên tố địa hóa học và phiên bản đồ vật địa hình. Theo SOIUSA, Alps rất có thể được phân thành Ligurian Alps, Maritime Alps, Cottian Alps, Dauphiné Alps, Graian Alps, Pennine Alps, Bernese Alps, Lepontine Alps, Glarus Alps, và Appenzell Alps.^[11]

Một loạt những sản phẩm núi thấp rộng lớn chạy tuy vậy song với sản phẩm núi Alps chủ yếu, bao hàm French Prealps (Pháp) và sản phẩm núi Jura ở Thụy Sĩ và Pháp. Dãy núi loại nhì của Alps đuổi theo lưu vực kể từ Địa Trung Hải cho tới Wienerwald, đi qua những đỉnh tối đa, có tiếng nhất của Alps. Dãy núi chủ yếu đuổi theo phía tây, kể từ Colle di Cadibona cho tới Col de Tende, trước lúc bẻ ngoặc về tây-nam và tiếp sau đó thiên về phía bắc, khi tới sát Colle della Maddalena. Đến chống biên thuỳ Thụy Sĩ, sinh sống núi chủ yếu được bố trí theo hướng đông-đông bắc, xuyên thấu cho tới Khi kết đôn đốc sát Viên.

Địa hóa học và xây đắp sơn[sửa | sửa mã nguồn]

Những định nghĩa địa hóa học cần thiết được được những ngôi nhà đương nhiên học tập công tía Khi phân tích về xây đắp đấm An-pơ vô thế kỷ XVIII.

Khoảng thời điểm giữa thế kỷ XIX, thuyết giáo địa chuyên môn được vận dụng nhằm lý giải sự hiện hữu của sản phẩm núi cấp khúc. Đến thế kỷ XXI, những thuyết giáo xây đắp địa tầng được dùng rộng thoải mái rộng lớn, thay cho thế mang lại thuyết giáo địa chuyên môn vẫn không hề tồn bên trên.

Dãy Alps là 1 trong những phần của đai xây đắp đấm Đệ Tam gọi là đai Alpide chính thức cơ hội ni 300 triệu năm^[12]. Trong Paleozoic, siêu châu lục Pangaea chỉ là 1 trong những mảng xây đắp lớn; nó vỡ tung ra trở thành nhiều miếng vô xuyên suốt Đại Trung Sinh và đai dương Tethys cách tân và phát triển trong những châu lục Laurasia và Gondwana vô kỷ Jura.^[13] Đại dương Tethys tiếp sau đó bị nghiền trong những mảng va vấp va tạo thành những sản phẩm núi được gọi là vòng đai Alpide, kể từ Gibraltar qua chuyện Himalaya cho tới Indonesia— quy trình này chính thức vào thời điểm cuối Đại Trung Sinh và nối tiếp ra mắt cho tới lúc bấy giờ. Sự tạo hình Alps là 1 trong những đoạn vô quy trình tạo ra núi này,^[13] vì thế sự va vấp va thân ái mảng châu Phi và mảng Á-Âu^[14] ra mắt vô Kreta muộn.^[15] nó kéo dãn kể từ khu vực miền nam châu Âu và châu Á kể từ Đại Tây Dương cho tới Himalaya. Theo cơ phần phía tây của biển Tethys bị mất tích. Các đá móng bị lòi ra ở những vùng trung tâm nằm ở vị trí cao hơn nữa, tạo hình Mont Blanc, Matterhorn, và những đỉnh điểm của Pennine Alps và Hohe Tauern. Sự tạo hình Địa Trung Hải tương quan cho tới những sinh hoạt mới gần đây rộng lớn, và ko nhằm lại dấu tích ở bờ biển khơi bắc của châu lục châu Phi. Dưới lực nén hết sức rộng lớn, những đá trầm tích đem xuất xứ biển khơi bị thổi lên, tạo thành những nếp uốn nắn và những đứt gãy nghịch tặc.^[16]

Lịch sử văn hóa truyền thống và chủ yếu trị[sửa | sửa mã nguồn]

Có không nhiều vấn đề về những người dân sinh sống ở Alps trứoc trên đây, theo gót những tín hiệu được bảo đảm tầm thường theo gót những ngôi nhà lịch sử hào hùng và địa lý La Mã và Ai Cập. Một không nhiều vấn đề cụ thể đã trở nên lù mù nhạt nhẽo vì thế những cuộc đoạt được Alpine của Augustus. Các phân tích mới gần đây về Mitochondrial DNA đã cho chúng ta thấy rằng MtDNA Haplogroup K vô cùng rất có thể đem xuất xứ vô hoặc sát phía tấp nập phái nam Alps đem tuổi hạc từ thời điểm cách đây 12.000–15.000 năm.

Xem thêm: rome là gì

Trong xuyên suốt trận đánh giành giật Punic phen hai năm 218 TCN, kiệt tướng tá trở thành Carthage là Hannibal vẫn vượt lên Alps cùng theo với 38.000 cỗ binh, 8.000 kị binh, và 37 voi chiến.^[17] Đây là 1 trong những trong mỗi trở thành tựu nổi trội nhất của quân group vô cuộc chiến tranh thời cổ kính.^[17]

Hầu không còn những nằm trong của Alpine từ từ được những dân tộc bản địa German (Langobards, Alemanni, Bavarii) lăm le cư kể từ thế kỷ VI cho tới thế kỷ XIII, mùa không ngừng mở rộng mới gần đây nhất là cho tới Walser.

Khí hậu[sửa | sửa mã nguồn]

Alps được phân thành 5 đới nhiệt độ, với những môi trường thiên nhiên không giống nhau. Khí hậu, cuộc sống thực vật và động vật hoang dã cũng thay cho thay đổi theo gót những đới hoặc vùng không giống nhau của sản phẩm núi.

1. Đới bên trên 3.000 m được gọi là đới névé. Khu vực này còn có nhiệt độ rét mướt nhất, luôn luôn bị tuyết phủ. Đó là nguyên do vì sao đem không nhiều thực vật sinh sinh sống.
2. Đới alpine kể từ phỏng cao 2.000 m cho tới 3.000 m. Đới này không nhiều rét mướt rộng lớn đới névé. Các hoa lẩn thẩn và cỏ đâm chồi ở trên đây.
3. Đới cận alpine ở phỏng cao từ một.500 cho tới 2.000 m, bao gồm những rừng cây linh sam và cây vân sam vì như thế bọn chúng đem nhiệt độ nhu hòa rộng lớn.
4. Đới trồng trọt được phân bổ ở phỏng cao khoảng chừng 1.000 cho tới 1.500 m. Hàng triệu cây sồi đâm chồi ở trên đây. Tại đới này còn có hoạt phỏng nông nghiệp cách tân và phát triển.
5. Đới thấp ở bên dưới 1.000 m. Tại trên đây đem sự nhiều chủng loại về thực vật. Trong khi là những xã mạc.

Thực vật[sửa | sửa mã nguồn]

Hạn chế về phỏng cao so với thực vật đương nhiên thực hiện xuất hiện tại một trong những loại cây rụng lá đa phần như sồi, fagus, tần tị nạnh và đoạn. Chúng ko phân bổ ở và một phỏng tối đa lăm le, cũng ko cần khi này nằm trong nhìn thấy bọn chúng nằm trong nhau; tuy nhiên số lượng giới hạn bên trên ứng đúng chuẩn đầy đủ nhằm bọn chúng thay cho thay đổi kể từ nhiệt độ ôn trả quý phái rét mướt thực hiện thay cho thay đổi sự xuất hiện của những loại thực vật thân ái thảo phí. Giới hạn này nằm ở vị trí phỏng cao khoảng chừng 1.200 mét (3.940 ft) đối với mực nước biển khơi ở rìa phía bắc của Alps, tuy nhiên sườn phía phái nam thì ứng với một.500 mét (4.920 ft), thậm chí là nhiều khi cho tới 1.700 mét (5.580 ft).

Khu vực này sẽ không cần khi này cũng khá được lưu lại vì chưng sự xuất hiện của một trong những loại đặc thù. Con người vẫn tác dụng vô bọn chúng ở một trong những chống, nước ngoài trừ những vùng đồi núi fagus của vùng Alpes Áo, những rừng cây rụng lá khan hiếm gặp gỡ ở trên đây. Tại một vài ba chống nhỏ đem những loại cây mộc, bọn chúng bị thay cho thế vì chưng thông scots và vân sam Na Uy, là những loại không nhiều mẫn cảm so với sự khai quật của quả đât.

Bên bên trên, thông thường mang 1 sản phẩm những cây thông thấp (Pinus mugo), bọn chúng thứu tự được thay cho thế vì chưng những cây những vết bụi, đặc thù như Rhododendron ferrugineum (trên khu đất axit) hoặc Rhododendron hirsutum (trên khu đất kiềm). Trên nữa là alpine meadow, và thậm chí là ở cao hơn nữa, thảm thực vật càng trở thành thưa thớt. Tại những phỏng cao cao hơn nữa, thực vật đem khuynh phía tạo hình những vùng xa lánh. Tại Alps, một trong những loại thực vật đem hoa đã và đang được ghi nhận ở phỏng cao bên trên 4.000 mét (13.120 ft), như Ranunculus glacialis, Androsace alpina và Saxifraga biflora.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Thể loại:Dãy núi Alpes
• Thể loại:Núi ở Anpơ
• Tất cả những trang đem tựa đề chứa chấp "Anpơ" và Tất cả những trang đem tựa đề chứa chấp "Alps"

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

Tài liệu[sửa | sửa mã nguồn]

• Allaby, Michael et al. The Encyclopedia of Earth. (2008). Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-25471-8
• Beattie, Andrew. (2006). The Alps: A Cultural History. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-195309-55-3
• Benniston, Martin, et al. (2011). "Impact of Climatic Change on Water and Natural Hazards in the Alps" Lưu trữ 2013-06-03 bên trên Wayback Machine. Environmental Science and Policy. Volume 30. 1–9
• Cebon, Peter, et al. (1998). Views from the Alps: Regional Perspectives on Climate Change. Cambridge MA: MIT Press. ISBN 978-0-262-03252-0
• Chatré, Baptiste, et al. (2010). The Alps: People and Pressures in the Mountains, the Facts at a Glance Lưu trữ 2015-05-13 bên trên Wayback Machine. Permanent Secretariat of the Alpine Convention (alpconv.org). Truy cập ngày 4 mon 8 thời điểm năm 2012. ISBN 978-8-89051-582-8
• De Graciansky, Pierre-Charles et al. (2011). The Western Alps, From Rift to tướng Passive Margin to tướng Orogenic Belt. Amsterdam: Elsevier. ISBN 978-0-444-53724-9
• di Sergio Marazzi. La Suddivisione orografica unificato del Systeme Alpino. SOIUSA, 6
• Feuer, A.B. (2006). Packs On!: Memoirs of the 10th Mountain Division in World War II. Mechanicsburg, Pennsylvania: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-3289-5
• Fleming, Fergus. (2000). Killing Dragons: The Conquest of the Alps. New York: Grove. ISBN 978-0-8021-3867-5
• Halbrook, Stephen Phường. (1998). Target Switzerland: Swiss Armed Neutrality in World War II. Rockville Center, NY: Sarpedon. ISBN 978-1-885119-53-7
• Halbrook, Stephen Phường. (2006). The Swiss and the Nazis: How the Alpine Republic Survived in the Shadow of the Third Reich. Havertown, PA: Casemate. ISBN 978-1-932033-42-7
• Hudson, Simon. (2000). Snow Business: A Study of the International Ski Industry. New York: Cengage ISBN 978-0-304-70471-2
• Gerrard, AJ. (1990) Mountain Environments: An Examination of the Physical Geography of Mountains. Boston: MIT Press. ISBN 978-0-262-07128-4
• Körner, Christian. (2003). Alpine Plant Life. New York: Springer Verlag. ISBN 978-3-540-00347-2
• Lancel, Serge. (1999). Hannibal. Oxford: Blackwell. ISBN 978-0-631-21848-7
• Mitchell, Arthur H. (2007). Hitler's Mountain. Jefferson, NC: McFarland. ISBN 978-0-7864-2458-0
• Prevas, John. (2001). Hannibal Crosses The Alps: The Invasion Of Italy And The Punic Wars. Cambridge, MA: Da Capo Press. ISBN 978-0-306-81070-1
• Reynolds, Kev. (2012) The Swiss Alps. Cicerone Press. ISBN 978-1-85284-465-3
• Roth, Philipe. (2007). Minerals first Discovered in Switzerland. Lausanne, CH: Museum of Geology. ISBN 978-3-9807561-8-1
• Schmid, Stefan M. (2004). "Regional tectonics: from the Rhine graben to tướng the Po plain, a summary of the tectonic evolution of the Alps and their forelands". Basel: Geologisch-Paläontologisches Institut
• Sharp, Hilary. (2002). Trekking and Climbing in the Western Alps. London: New Holland. ISBN 978-0-8117-2954-3
• Schmid, Stefan M.et al. (2004). "Tectonic map and overall architecture of the Alpine orogen" Lưu trữ 2006-11-27 bên trên Wayback Machine. Eclogae Geologicae Helvetiae. Volume 97. 93–117
• Shoumatoff, Nicholas and Nina. (2001). The Alps: Europe's Mountain Heart. Ann Arbor, MI: University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-11111-4
• Viazzo, Pier Paolo. (1980). Upland Communities: Environment, Population and Social Structure in the Alps since the Sixteenth Century. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-30663-8

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Anpơ bên trên Từ điển bách khoa Việt Nam
• Alps bên trên Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
• Trekking Dolomites Alps Italy